İşitme kayıpları, yaş fark etmeksizin oluşabilen ve kişilerin hayatını önemli ölçüde etkileyen sağlık problemidir. İşitme kayıpları, kişilerin çocukluk ve yetişkinlik dönemlerinde çeşitli faktörlere bağlı oluşabilmektedir. Kişilerin, günlük yaşamında işitme kayıplarının önüne geçilmesi noktasında alabileceği önlemler mevcuttur. Bunlar arasında kişinin kendisini çok gürültülü ortamdan muhafaza etmesi, kulaklık ile müziği yüksek ses düzeyinde dinlememesi, iş/çalışma ortamında gereksiz gürültüden kaçınması gibi önlemler mevcuttur.

Yürütülen bilimsel çalışmalar ışığında elimizdeki veriler, işitme kayıplarına neden olan etkenlerin %60’ının önlenebilir olduğunu söylemektedir. Elimizdeki bu veri doğrultusunda oluşabilecek, potansiyel işitme kayıplarına karşı önlemler almak ve sağlık profesyonellerinin tavsiyelerine uymak oldukça önem kazanmaktadır. İşitme kayıplarını ve sebeplerini daha iyi anlayabilmek için kulağın yapısını ve normal fonksiyonlarına göz atabiliriz.

Normal Kulak Fonksiyonları

Kulak, dış, orta ve iç olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Her bölümün işitmede önemli rolü vardır.

Dış kulak; kulak kepçesi ve dış kulak yolundan oluşur. Bu yapılar sesi yakalayarak kulak zarına yönlendirirler.

Orta kulak; dış ve iç kulak arasında yer alır. Kulak zarı ve üç küçük işitme kemikçiği (örs, çekiç, üzengi) orta kulakta bulunur. Bu yapılar ses dalgalarını güçlendirerek iç kulak sıvılarına iletme görevi yaparlar.

İç kulak; iç kulak sıvısı içinde mikroskobik işitme ve denge sistemi hücreleri ve sinir uçlarını içerir. Orta kulaktaki üzengi kemiğinin titremesi ile iç kulağa iletilen ses dalgaları buradaki sinir uçlarını etkileyerek beyinde ses olarak algılanan elektrik uyarılarının oluşmasını sağlar.

İşitme Kaybı Çeşitleri

Dış ve orta kulak yapıları sesi iletirken iç kulak yapıları sesi algılar. Dış ve orta kulak hastalıklarında iletim tipi işitme kaybı oluşurken iç kulak hastalıklarında sinir tipi (sensöri-nöral) işitme kaybı oluşur. Orta ve iç kulağın beraber etkilenmesi mikst tip işitme kaybına neden olur.

İşitme desibel (dB) birimi ile ölçülür. 0-20 dB arasındaki işitme seviyeleri normal olarak değerlendirilmektedir. Desibel cinsinden işitme kaybının yüzdesel olarak ifadesi yaklaşık su şekildedir.

• 20-25 dB – %0
• 30 – dB – %8
• 35 – dB – %15
• 45 – dB – %30
• 55 – dB – %45
• 65 – dB – %60
• 75 – dB – %75
• 85 – dB – %90

İşitmeyi ayırt etme skoru, tek heceli kelimeleri doğru anlama oranını verir. Normal değeri ideal şartlarda %96-%100 olmalıdır. Gürültüde bu değer azalır.

İletim Tipi Kayıp

Dış kulak yolunu tıkayan etkenler, zarda delinme, orta kulak enfeksiyonları ve orta kulak kemikçiklerinin hastalıkları nedeni ile oluşur. Genellikle düzeltilebilir kayıplardır.

Hasta kulağını tıkalı ya da dolu hisseder. Kendi sesini yüksek duyduğu için genellikle alçak sesle konuşur. Genellikle gürültülü ortamlarda daha iyi duyar. Konuşulanı duymak için çiğneme sırasında durma ihtiyacı duyabilir. Bu tip kayıplarda telefonla konuşma genellikle çok etkilenmez. İletim tipi kaybı olan hastalar sağır olmazlar, ameliyat ya da uygun işitme cihazı ile işitmeleri hemen her zaman sağlanabilir.

Sinir Tipi (Sensöri-Nöral) Kayıp

İç kulak kan dolaşımının bozulması, sıvı basıncının artması ya da sinir iletiminin bozulması sonucunda oluşur. En sık sebebi yaslanmaya bağlı sinir uçlarında oluşan bozulmadır. Geri dönüsü olmayan bir kayıp olmasına karsın nadiren sağırlıkla sonuçlanır.

Bu tip kaybı olan hastalar genellikle konuşulanları duyarlar ancak anlamakta zorluk çekerler. Ses şiddetinin artması genellikle fazla fayda göstermez. Sessiz ortamlarda daha rahat duyarlar ve genellikle telefonla konuşurken zorlanırlar. Kayıp genellikle yüksek frekansta olduğundan daha düşük frekanslı olan erkek konuşmalarını daha iyi anlayabilirler. Tiz tonlardaki kapı zili, telefon zili gibi sesleri duyamayabilirler.

Tek Kulakta İşitme Kaybı

Tek kulağında işitme kaybı olan hastalar sesin geliş yönünü algılayamazlar. Etkilenen kulak tarafından gelen sesleri, konuşmaları anlamak özellikle gürültülü ortamlarda zorlaşır. Kayıp iletim tipi ise genellikle cerrahi ile iyi bir işitme dengesi sağlanır. Sinir tipi kayıplarda bu denge işitme cihazları ile sağlanabilir.

İşitme Kaybı Tedavisi

Öncelikle tam bir kulak burun boğaz muayenesi ve işitme testi ile katibin nedeni ve cinsi ortaya konmalı ve tedavi planlanmalıdır.

Tedavi seçeneği iyileştirici, koruyucu, adaptasyon sağlayıcı, tıbbi, cerrahi ya da bunların kombinasyonu olabilir. İşitme rehabilitasyonunda dudak okuma, işitme eğitimi, konulma eşitimi, işitme cihazı eğitimi yapılabilir. Seçilecek yöntem hastaya göre belirlenir.